ԵՐԵՎԱՆ, ՄԱՅԻՍԻ 16, 24News

Ես նոր լսեցի Նիկոլ Փաշինյանի վերջին զրույցը ադրբեջանցի լրագրողի հետ՝ կապված Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի հետ։ Փաշինյանը նաև հանդիպում է ունեցել Ադրբեջանի նախագահի հետ Տիրանայում, Ալբանիա։ Կասկած չունեմ, որ այդ հանդիպումն էլ անցել է նույն ոգով՝ հնազանդ խնդրատուի դիրքերից՝ զուրկ արժանապատվությունից, ազգային հպարտությունից և անգամ ամենահիմնական դիվանագիտական վճռականությունից։ Այս մասին գրում է ՀՀ ԱԳ նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը։

«Այն, ինչ ես լսեցի, դիվանագիտություն չէր։ Դա հուսահատություն էր։ Փաշինյանի խոսքում չկար ոչ հավասարակշռություն, ոչ ինքնապատիվ դիրքորոշում, ոչ էլ սկզբունքայնություն։ Չկար ոչ մի հիշատակում՝ Բաքվում պահվող հայ գերիների մասին, ոչ մի ակնարկ՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների ապօրինի օկուպացիայի մասին, և բացարձակապես ոչ մի պահանջ՝ Արցախի բռնագաղթված ժողովրդի վերադարձի իրավունքի վերաբերյալ։

Այս հուսահատ կեցվածքը, անկասկած, ոգեշնչում է Ադրբեջանին։ Այն Ալիևին դնում է բացարձակ տիրապետության դիրքում՝ հնարավորություն տալով թելադրել ցանկացած պայման՝ երբ ուզենա, ինչպես ուզենա, քանի որ շատ լավ գիտի՝ Փաշինյանին շտապ անհրաժեշտ է ստորագրություն՝ իր քաղաքական գոյությունը փրկելու համար։ Ալիևը որևէ ճնշման տակ չէ։ Իրականում, նա ամենայն հավանականությամբ չի էլ գտնում որևէ անհրաժեշտություն ստորագրելու։ Նա շատ լավ գիտի, որ այսօր կնքվող ցանկացած համաձայնագիր կնքվում է ոչ թե Հայաստանի ժողովրդի, այլ Փաշինյանի կառավարության հետ։ Եվ նա գիտակցում է, որ Փաշինյանի քաղաքական գոյատևումը կախված է այս փաստաթուղթը որպես ձեռքբերում ներկայացնելուց՝ առաջընթացի պատրանք՝ քողարկելու համար կործանարար ձախողումների մի ամբողջ շարք։

Իրականում, եթե այս համաձայնագիրը ստորագրվի, այն ոչ միայն չի փրկի Փաշինյանի քաղաքական ճակատագիրը, այլ ընդհակառակը՝ ամբողջությամբ կբացահայտի նրա հանձնման մասշտաբները։ Այն կդառնա նրա ձախողումների պաշտոնական արձանագրությունը՝ քաղաքական մահվան վկայական, որ ներկայացվում է որպես խաղաղության ծրագիր։

Այսպես կոչված խաղաղության համաձայնագրի բովանդակությունը խաղաղություն չէ։ Դա ապօրինի պատերազմի արդյունք է։ Դա էթնիկ զտման, հայրենիքի զավթման, և 5,000 երիտասարդ հայ կյանքի արյան հետևանք է՝ հանուն ագրեսիայի և նվաճման։ Դա ռազմավարական կործանման, դիվանագիտական անդամալույծության և մի ղեկավարության արդյունք է, որը հետևողականորեն չի կարողացել պաշտպանել հայ ժողովրդի ամենահիմնական իրավունքներն ու շահերը։

Խաղաղության մասին խոսել նման պայմաններում նշանակում է խոսել պարտության լեզվով։ Ինչպե՞ս կարող է որևէ ողջամիտ առաջնորդ այս փաստաթուղթը ներկայացնել որպես հաշտեցման ուղեգիծ, երբ այն անտեսում է հայ ժողովրդի վերքերը, բռնագաղթը և իրենց նկատմամբ իրականացված հանցագործությունները։ Ինչպե՞ս կարող է որևէ լեգիտիմ իշխանություն ստորագրել ապագան՝ փոխարենը ստանալով մի փաստաթուղթ, որ ծնվել է հարկադրանքի ներքո, ստորագրվել է ճնշման տակ և զուրկ է արդարությունից։

Հայաստանի ցանկացած ապագա կառավարություն՝ հիմնված ժողովրդավարական լեգիտիմության վրա և առաջնորդվող ազգային շահերով, անկասկած իրավական և բարոյական ամբողջական իրավունք կունենա վերանայելու այս փաստաթուղթը։ Պատերազմի սպառնալիքի ներքո, օկուպացիայի ստվերում և ամբողջական ժողովրդի իրավունքների ջնջմամբ կնքված պայմանագրերը խաղաղության պայմանագրեր չեն։ Դրանք հարկադրանքի գործիքներ են։ Դրանք հաշտություն չեն բերում՝ այլ միայն օրինականացնում են անարդարությունը։

Փաշինյանի հուսահատությունը խաղաղարարություն չէ։ Դա դավաճանություն է՝ պատմության, զոհաբերության և հայկական պետականության գաղափարի նկատմամբ։ Խաղաղության համաձայնագիր, որն իսկապես արժանի է այդ անվանը, պետք է սկսվի արժանապատվությունից, արդարությունից և հավասարությունից՝ այլ ոչ թե հնազանդությունից»։

–00—ՅՄ