ԵՐԵՎԱՆ, ՕԳՈՍՏՈՍԻ 15, 24News

ԵՊԲՀ ռեկտոր Արմեն Մուրադյանի ֆեյսբուքյան գրառում է կատարել, որտեղ ասվում է․

«Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը հանգստի համար նախընտրում է ծովային ուղղությունները, ուստի ներկայացնենք ծովային հանգստի վերաբերյալ տարածված միֆերն ու դրանց մասին իրականությունը․
Մեր բնակչությունը ամառային շոգը գերադասում է անցկացնել ծովային գոտիներում, մինչդեռ հանգստի այս հաճելի տեսակը նույնպես պահանջում է որոշակի նախապատրաստություն: Հստակ վիճակագրություն, թե Հայաստանի բնակչության ո՞ր մասն է գերադասում ծովային հանգիստը, ցավոք, հասանելի չէր, սակայն կան մի քանի տեղեկություններ, որոնք ընդհանուր պատկեր են ստեղծում այս նախասիրության մասին։ Ճանապարհորդական օպերատորների 2017թ. հրապարակման համաձայն՝ «ՀՀ աշխատող բնակչության մեծամասնությունը հանգստի համար նախընտրում է ծովային ուղղությունները՝ հատկապես Եվրոպայում» (Հունաստան, Իսպանիա, Կիպրոս, Մոնտենեգրո, Իտալիա)։ 2024թ.-ին որպես նախընտրելի ուղղություններ նշվում են Եգիպտոսը, Մոնտենեգրոն, Կիպրոսը, Հունաստանը և այլն։ 2019թ.-ի ARMENPRESS-ի ուսումնասիրությունն էլ է հաստատում, որ Հունաստանը, Եգիպտոսը և Իտալիան՝ ամռան լավագույն հանգստի ուղղություններ են հայերի համար։ 2016 թ.-ին Eurasian Development Bank-ի ուսումնասիրության համաձայն՝ 47 %-ը շատ են ցանկանում իրենց հանգիստը անցկացնել ԵՄ երկրներում, 26%-ը՝ ՀԱՊԿ անդամ երկրներում, և 29%-ը՝ այլ երկրներում։ Սա ցույց է տալիս արտաքին, հաճախ ծովային ուղղությունների նկատմամբ ցուցաբերած նախասիրությունը։ Չնայած բացարձակ տոկոսային տվյալ չունենք՝ բազմաթիվ աղբյուրներից ակնհայտ է դառնում, որ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը, հատկապես նրանք, ովքեր արտերկրում հանգստի հնարավորություն ունեն, ծովային հանգիստն են գերադասում։
Հետևելով այս արդյունքներին, ներկայացնենք ծովային հանգստի վերաբերյալ տարածված միֆերն ու դրանց մասին իրականությունը․

Միֆ 1․ «Ծովային հանգիստը միշտ առողջարար է»
Իրականություն․ Թարմ ծովային օդը և լողը կարող են օգտակար լինել, բայց եթե երկար ժամանակ մնաք արևի տակ առանց պաշտպանության, դա կարող է առաջացնել արևայրուք, ջրազրկում կամ արևային/ջերմային հարված։ Առողջարար է միայն, եթե պահպանվում են անվտանգության կանոնները։

Միֆ 2․ «Ծովում լողալը բուժում է բոլոր հիվանդությունները»
Իրականություն․ Ծովի ջուրը ունի միկրոէլեմենտներ և աղեր, որոնք կարող են բարելավել մաշկի վիճակը կամ նպաստել վերքերի լավացմանը, բայց այն «համընդհանուր բուժում» չէ։ Որոշ հիվանդությունների դեպքում (օր․՝ սրտային խնդիրներ, ալերգիաներ) ծովը կարող է հակացուցված լինել։

Միֆ 3․ «Ծովափին հանգստանալը միշտ հանգստացնող է»
Իրականություն․ Եթե ծովափը մարդաշատ է, երաժշտությունը բարձր է, իսկ արևայրուքը կոշտ է, դա կարող է ավելի շատ հոգնեցնել, քան հանգստացնել։ Երբեմն լեռներն ու անտառները շատ ավելի հանգիստ միջավայր են ապահովում։

Միֆ 4․ «Արևապաշտպան քսուք պետք է օգտագործել միայն արևայրուքից խուսափելու համար»
Իրականություն․ Քսուքը պաշտպանում է ոչ միայն այրվածքներից, այլև մաշկի վաղաժամ ծերացումից և քաղցկեղի վտանգից։ Նույնիսկ ամպոտ եղանակին ու վաղ առավոտյան ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները կարող են վնաս հասցնել։

Միֆ 5․ «Ծովում լողալուց հետո անմիջապես պետք է արևի տակ չորանալ»
Իրականություն․ Արևի տակ թաց մաշկը արագ այրվում է, քանի որ ջուրը «խոշորացույցի» դեր է կատարում։ Ավելի լավ է չորացնել սրբիչով կամ մնալ ստվերում։

Միֆ 6․ «Ծովափում սնունդն ավելի թարմ է»
Իրականություն․ Սա միշտ չէ, որ ճիշտ է։ Տուրիստական շրջաններում հաճախ վաճառվում են երկար պահված կամ սառեցված ապրանքներ։ Պետք է ուշադիր լինել հատկապես ծովամթերքներին։

Միֆ 7․ «Եթե լավ լողում ես, փրկարարի կարիք չունես»
Իրականություն․ Նույնիսկ փորձառու լողորդները կարող են վտանգի ենթարկվել ուժեղ հոսանքների, ջրային փոթորիկների կամ առողջական հանկարծակի խնդիրների դեպքում։
Ծովային հանգիստը, որքան էլ հաճելի և օգտակար լինի շատերի համար, որոշ առողջական վիճակներում կարող է վտանգավոր լինել կամ պահանջել հատուկ զգուշություն։ Ահա հիմնական խմբերը․

1. Սրտանոթային խնդիրներ

• Սրտի կաթվածից կամ վիրահատությունից հետո՝ հատկապես առաջին 6–12 ամիսներին
• Սրտային անբավարարություն (հարաճուն փուլերում)
• Բարձր կամ անկայուն արյան ճնշում՝ արևի տակ և տաք կլիմայում կարող է սրել վիճակը
• Առիթմիաներ (հատկապես ջերմաստիճանի փոփոխության նկատմամբ զգայուն)

Ինչու են այս խնդիրները վտանգավոր է` տաք օդը և արևի ճառագայթները բարձրացնում են սրտի ծանրաբեռնվածությունը, իսկ ջրի և օդի ջերմաստիճանի հանկարծակի տարբերությունը կարող է առաջացնել սրտային նոպաներ։

2. Շնչառական հիվանդություններ

• Ասթմայի ծանր ձևեր, երբ կլիմայի փոփոխությունը կամ խոնավությունը սրում են նոպաները
• Քրոնիկ բրոնխիտ, թոքաբորբի սուր փուլ
• Քրոնիկ թոքային հիվանդություններ` ծանր աստիճանի
Ինչով է վտանգավոր` խոնավ, աղային օդը երբեմն օգտակար է, բայց բարձր ջերմաստիճանը և կլիմայի հանկարծակի փոփոխությունները կարող են վատթարացնել վիճակը։

3. Մաշկային հիվանդություններ

• Սուր բորբոքային մաշկային հիվանդություններ (էկզեմայի կամ պսորիազի սրացում)
• Արևի նկատմամբ բարձր զգայունություն (ֆոտոդերմատիտ)
• Չբուժված բաց վերքեր կամ վարակներ
Այս դեպքերում արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները և ծովի աղը կարող են սրել բորբոքումները կամ նպաստել հարուցիչների ներթափանցմանը։

4. Նյարդաբանական խնդիրներ

• Էպիլեպսիա, հատկապես եթե նոպաները հաճախակի են և դեղորայքով լավ չեն վերահսկվում
• Թարմ գլխուղեղային վնասվածք կամ վիրահատություն
Արևի գերբեռնումը և ջերմաստիճանի փոփոխությունները կարող են հրահրել նոպաներ կամ վատթարացում։

5. Վարակիչ հիվանդություններ և իմունային խնդիրներ

• Սուր վարակիչ հիվանդություններ (գրիպ, աղիքային վարակներ)
• Իմունային անբավարարություն (օր․՝ քիմիաթերապիայի ընթացքում)

6. Հղիություն և նորածիններ

• Հղիության բարդ ընթացք, հատկապես առաջին և վերջին եռամսյակներում
• Նորածինների և մինչև 1 տարեկանի երեխաների երկարատև արևի տակ մնալը
Այս դեպքերում առկա է ջերմային հարվածի, ջրազրկման և ինֆեկցիաների բարձր ռիսկ։
Այսպիսով, այս բոլոր դեպքերում ցանկալի է նախքան ծովային հանգիստ պլանավորելը խորհրդակցել բժշկի հետ։ Երբեմն կարելի է ընտրել «մեղմ տարբերակ»՝
• Վաղ առավոտյան կամ երեկոյան լող
• Արևից պաշտպանություն (SPF, գլխարկ, հագուստ)
• Միջին ջերմաստիճան ունեցող ծովափեր»։

—00—ՄԱ