ԵՐԵՎԱՆ, ՕԳՈՍՏՈՍԻ 25, 24News

«Սևերի ու սպիտակների» բաժանման նոր գործընթա՞ց է սկսված

Վաշինգտոնում նախաստորագրված հայ-ադրբեջանական խաղաղության պայմանագրից դեռ մեկ ամիս էլ չի անցել, սակայն Հայաստանի իշխանություններն արդեն այն ներկայացնում են որպես գրեթե ավարտված գործընթաց։ Իրական արդյունքներ չունենալու պայմաններում իշխանության կողմից դրսևորվող հրապարակային ոգևորությունն ու ընդդիմախոսների հասցեին ուղղված հայտարարություններն առավելապես դիտարկվում են որպես ցուցադրական միջոցներ՝ ուղղված զուտ ներքաղաքական օրակարգի սպասարկմանը։

Այս իրավիճակը հիշեցնում է 2009թ․-ին Ցյուրիխում հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրումը, որը ներկայացվում էր որպես «պատմական նվաճում»՝ միջազգային դերակատարների բարձր ներկայությամբ: Հիշարժան է, որ այդ իրադարձության ֆոնին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման արժանացավ խաղաղության Նոբելյան մրցանակի։ Սակայն փաստացի այդ նախաձեռնությունը ձախողվեց, և չկարգավորված մնացին հայ-թուրքական հարաբերությունները, սահմանը մնաց փակ, իսկ Թուրքիայի աջակցությունը Ադրբեջանին միայն ընդլայնվեց։

Նախ՝ ադրբեջանաղարաբաղյան հակամարտության «ավարտված լինելու» հայտարարությունները գործնականում անհիմն են: Եթե անգամ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարման նախաձեռնությունից հետո Բաքուն չի դադարեցնում մեր հայրենակիցների նկատմամբ շինծու դատավարությունները, ապա դա վկայում է, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական իշխանության համար հակամարտության էջը ոչ միայն փակված չէ, այլև շարունակում է որպես ճնշման գործիք օգտագործվել Հայաստանի նկատմամբ: Հետևաբար Վաշինգտոնում նախաստորագրված փաստաթուղթը չի ապահովել հիմնարար իրավական և քաղաքական երաշխիքներ։ Իսկ արդարացումները, որոնք հնչում են հայկական կողմի ոչ բավարար ջանքերի պատճառով, իրականում որևէ արժեք չունեն։

Ադրբեջանի ղեկավարության հայտարարություններն ու գործողությունները նույնպես հակասում են խաղաղության տրամաբանությանը. եթե այդ երկրի նախագահն օրվա առաջին կեսին հայտարարում է, որ հակամարտության էջը փակ է, իսկ երկրորդ կեսին բանակին հրահանգում է պատրաստ լինել պատերազմի՝ ուղղակիորեն սպառնալով Հայաստանին, ապա անհնար է անտեսել այս մտահոգությունները։ Իրանի զգուշացումները Սյունիքի հարցում նույնպես վկայում են, որ ներկա զարգացումները կարող են վերածվել լուրջ աշխարհաքաղաքական ճգնաժամի։

Ավելին, իշխող վարչակարգի նման վարքագիծը հիմք է տալիս ենթադրելու, որ «Թրամփի ուղին» կարող է գործարկվել բացառապես ադրբեջանական շահերից ելնելով՝ առանց խաղաղության պայմանագրի լիարժեք ստորագրման, ապահովելով «թուրքական աշխարհի» անխոչընդոտ կապը: Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի համար կենսական նշանակություն ունեցող այլ հաղորդակցային ուղիները, այդ թվում՝ Թուրքիայի հետ սահմանը, կարող են երկար ժամանակ փակ մնալ։ Սա իր հերթին կհանգեցնի տնտեսական և քաղաքական անհավասարակշռության, ավելի կթուլացնի Հայաստանի ինքնիշխանությունը և կխորացնի տարածաշրջանային կախվածության ռիսկերը։

Այս համատեքստում անընդունելի է խաղաղության գործընթացը օգտագործել ներքաղաքական քարոզչության նպատակներով՝ ընտրողին պարտադրելով կեղծ «խաղաղություն կամ պատերազմ» երկընտրանքը, որը չի արտացոլում իրավիճակի իրական բարդությունը։ Քաղաքական դաշտում կրկին «սևերի ու սպիտակների»  բաժանման տանող այս մանիպուլյատիվ գործելաոճը որևէ լավ արդյունքի չի հանգեցնելու: Խաղաղությունը չի կարող ներկայացվել որպես գովազդվող «արդյունք», որի իրական արժեքը կարող է կասկածելի լինել։ Այն պետք է լինի հստակ սահմանված, իրավական և անվտանգության երաշխիքներով ամրագրված, արտացոլի պետության ռազմավարական շահերը և վայելի հասարակական լայն կոնսենսուս։ Միայն այդ պայմաններում ՀՀ քաղաքացին հնարավորություն կունենա իր քվեն տալու խաղաղությանը՝ որպես գիտակցված ու սկզբունքային դիրքորոշում։

Տիգրան Դումիկյան

Քաղաքական վերլուծաբան

–00—ՅՄ